کم کاری تیروئید

 آشنایی با کم کاری تیروئید

در وضعیتی که در آن شخص بیمار هورمون تیروئید کافی در شریان های خون فرآوری نمی کند و سوخت و ساز بدن کاهش می یابد فرد مبتلا به کم کاری تیروئید است. کم کاری تیروئید مرض کمابیش شایعی است. زمانی کم کاری تیروئید در بدن شکل می گیرد که تن به اندازه کافی هورمون تیروئید را فرآوری و تراوش نکند. این باعث می شود سوخت و ساز بدن با مشکل مواجه و کند شود. در این شرایط تمام بدن بیمار تحت تاثیر قرار می گیرد. وقتی سطوح هورمون های تیروئیدی مریض بسیار کم باشد، به میکسدم دچار می شود. میکسدم یک مرض جدی است که می تواند باعث علائم شدیدی از جمله کما، اختلال قلب، کم خونی، سرگیجه و کاهش دمای بدن شود.

کم کاری تیروئیدی با این شدت سلامت فرد را تهدید می کند و می تواند خطرات جدی به همراه داشته باشد.

کم کاری تیروئید بیماریی است که به راحتی درمان می یابد و جای نگرانی ندارد و باید آن را با مصرف منظم دارو و قرار ملاقات های مرتب با پزشک معالج و رعایت دستورکار های مراقبتی مهار کنید.

عملکرد تیروئید

غده تیروئید اندام پروانه ای شکل کوچکی است که درست جلوی گردن و دقیقا زیر حنجره قرار گرفته است. برای درک بهتر می توانید مرکز بدن پروانه را در وسط گردن خود تصور کنید که بالهای آن اطراف نای را در آغوش گرفته اند.

اصلی ترین وظیفه غده تیروئید کنترل کردن سوخت و ساز بدن یا متابولیسم است. متابولیسم همان فرآیندهای بیوشیمیایی در بدن است که طی آن غذا به انرژی تبدیل می شود. غده تیروئید برای کنترل متابولیسم افراد هورمون های T3 و T4 را ترشح می کند. وظیفه اصلی این هورمون ها کنترل میزان مصرف انرژی، تنظیم دمای بدن و ضربان قلب است.

اگر تیروئید سالم باشد دائماً هورمون تولید و آنها را به جریان خون آزاد می کند و هورمون های مصرف شده را جایگزین می کند. به این ترتیب متابولیسم بدن کنترل می شود. غده هیپوفیز مسئول اصلی کنترل ترشح هورمون های تیروئیدی در جریان است. این غده در مرکز جمجمه و زیر مغز قرار دارد. وقتی غده هیپوفیز کمبود یا ترشح بیش از حد هورمون های تیروئیدی را احساس کند، هورمونی به نام هورمون محرک تیروئید یا TSH را آزاد می کند. هدف این هورمون خود غده تیروئید است و مقدار آزاد شدن هورمون از تیروئید را تنظیم می کند. وقتی سطح هورمون های تیروئید در بدن بالا باشد این وضعیت را پرکاری تیروئید می نامند و حالت برعکس یعنی وقتی مقدار این هورمون ها در بدن خیلی کم باشد آن را کم کاری تیروئید می نامند.

جمعیت مبتلا به کم کاری تیروئید

کم کاری تیروئید بر همه افراد در تمام سنین، جنسیت و نژاد اثر می گذارد این عارضه شایع در سنین بالا و بویژه در زنان یائسه بسیار بیشتر دیده می شود هر چند در دختران سنین پایین تر از شیوع کمتری برخوردار است.

 تفاوت های کم کاری و پرکاری تیروئید

در وضعیت کم کاری تیروئید، هورمون تیروئیدی به اندازه کافی تولید نمی شود. مقدار هورمون چیزی است که کم کاری تیروئید و پرکاری تیروئید را از هم متمایز می کند. وقتی غده تیروئید هورمون تیروئید بسیار کمی ایجاد می کند فرد به کم کاری تیروئیدی مبتلا می شود. برعکس، اگر فردی هورمون تیروئید بیش از حد تولید کند، دچار پرکاری تیروئید می شود، سطح هورمون های تیروئیدی در پرکاری تیروئید بسیار بالا می رود که موجب افزایش سوخت و ساز بدن یا متابولیسم با سرعتی بیشتر می شود. در کم کاری تیروئید سوخت و ساز بدن کند می شود. افرادی که دچار کم کاری تیروئید هستند احتمالاً برای مبارزه با سرماخوردگی دچار مشکلاتی می شوند. احتمالاً در پرکاری تیروئید افراد در تاب آوری گرما دچار مشکل می شوند و گرما آنها را اذیت می کند. عملکرد غده تیروئید به این هورمون ها بستگی دارد.

شرایط عادی زمانی برقرار است که تعادل وجود داشته باشد و درمان پر کاری و کم کاری نیز با هدف تنظیم عملکرد تیروئید و ایجاد تعادل انجام می شود.

علائم و علت بیماری

عوامل ایجاد کننده کم کاری

ممکن است کم کاری تیروئید بنا به علتی اولیه یا ثانویه ایجاد شود. علت اولیه عبارت است از عاملی که به طور مستقیم بر تیروئید اثر می کند و سطوح هورمون های تیروئیدی را کاهش دهد. اما علت ثانویه با اختلال در غده هیپوفیز باعث می شود این غده نتواند هورمون محرک تیروئید یعنی TSH را برای تنظیم هورمون های تیروئید آزاد کند. کم کاری تیروئید با علل اولیه بسیار شایع تر است مثلاً بیماری هاشیموتو که به دلیل عوامل اولیه ایجاد می شود و یک بیماری خودایمنی بسیار شایع می باشد. نام دیگر این بیماری وراثتی تیروئیدیت هاشیموتو است. بیماری خود ایمنی بیماری است که در آن سیستم ایمنی بدن به اندام ها حمله می کند و در اینجا تیروئید تحت تاثیر قرار گرفته و آسیب می بیند در نتیجه تولید هورمون به اندازه کافی توسط تیروئید انجام نمی شود.

نمونه های دیگر علل اولیه کم کاری تیروئید عبارتند از: تیروئیدیت یا همان التهاب تیروئید، درمان های پرکاری تیروئید (رادیوتراپی و درمان تیروئید با جراحی)، کمبود ید و بیماری های ژنتیکی

گاهی ممکن است تیروئیدیت به دنبال بارداری یا پس از ابتلا به بیماری ویروسی روی دهد.

کم کاری تیروئید در بارداری

در اکثر موارد، خانم های بارداری که مبتلا به کم کاری تیروئید هستند در دوران بارداری با بیماری هاشیموتو دست و پنجه نرم می کنند. بیماری هاشیموتو بیماری خودایمنی است که باعث می شود سیستم ایمنی بدن به تیروئید حمله کند و با آن درگیر شود و به آن آسیب برساند. در این حالت کل بدن تحت تاثیر قرار می گیرد و تیروئید دیگر نمی تواند به اندازه کافی هورمون های تیروئید را تولید و آزاد کند. خانم های باردار زمانی که دچار کم کاری تیروئید هستند احتمال دارد، خستگی زیادی احساس کنند و در سرما مشکلاتی داشته باشند و گرفتگی عضلات را نیز تجربه کنند.

در دوران بارداری، کودک در حال رشد به هورمون های تیروئید نیازمند است و این هورمون ها برای رشد کودک بسیار مهم می باشند. رشد مغز و سیستم عصبی، بستگی به این هورمون ها دارد و کمک کننده است. چانچه مبتلا به کم کاری تیروئید هستید، کنترل کردن سطح تیروئید در زمان بارداری بسیار حائز اهمیت است. کودک شما باید در زمان بارداری، هورمون تیروئید کافی در طول رشد خود دریافت کند، اگر این هورمون را دریافت نکند احتمالاً مغز کودک رشد خوبی نداشته باشد و در آینده مشکلاتی را به همراه داشته باشد. چناچه در دوران بارداری کم کاری تیروئیدی به طور کامل درمان نشده باشد یا درمان کافی انجام نشده باشد و ناکافی باشد ممکن است عوارضی مانند سقط جنین یا زایمان زودرس را به همراه داشته باشد.

تأثیر کنترل بارداری بر تیروئید

در صورت استفاده از قرص های بارداری ممکن است استروژن و پروژسترون موجود در قرص ها پروتئین های متصل شونده به تیروئید را تغییر دهند. در نتیجه سطح این هورمون ها در بدن افزایش می یابد. در صورت ابتلا به کم کاری تیروئید باید دوز داروهای تیروئیدی ضمن استفاده از قرص های ضدبارداری افزایش داده شود و با قطع مصرف قرص های ضد بارداری به میزان قبلی برگردانده شود.

کم کاری تیروئید و اختلال نعوظ

گاهی در شرایط کم کاری تیروئید اختلال نعوظ ایجاد می شود. وقتی کم کاری تیروئید با اختلال هیپوفیز در ارتباط باشد ممکن است سطوح برخی هورمون های جنسی به خصوص تستوسترون تغییر کند. در روند درمان کم کاری تیروئید در صورتی که اختلالات هورمونی برطرف شوند مشکلات نعوظ نیز بهبود پیدا می کند.

علائم کم کاری تیروئید

علائمی که در کم کاری تیروئید دیده می شود متغییر است، گاهی این علائم به تدریج ایجاد می شوند و ممکن است ظاهر شدن آنها مدت زیادی طول بکشد. از مهترین علائم می توان به این موارد اشاره کرد: احساس خستگی، بی حسی و گزگز در دستان، یبوست، افزایش وزن، بدن درد، بالا رفتن کلسترول بیش از حد استاندارد، احساس افسردگی، تحمل نکردن دمای سرد، درگیر شدن با پوست و موی خشک و زبر، تجربه کاهش علاقه جنسی، قاعدگی های مکرر و سنگین، نمایان شدن تغییرات فیزیکی در چهره (مانند افتادگی پلک و یا پف چشم و صورت)، پایین تر و خشن تر شدن صدای بیمار، احساس فراموشی بیشتر (مه مغزی)

کم کاری تیروئید و افزایش وزن

کم کاری تیروئیدی که درمان نشود وزن شخص را افزایش می دهد. اگر درمان این بیماری را شروع کنید، وزن شما هم باید شروع به کم شدن کند. برای این کار هم همچنان باید کالری خود را کنترل کنید و مرتبا ورزش کنید، با پزشک خود راجع به یک رژیم غذایی عالی به همراه توصیه های بهداشتی و خود مراقبتی برای کاهش وزن هم مشورت کنید.

تشخیص و آزمایشات

تشخیص کم کاری تیروئید

تشخیص دادن کم کاری تیروئید کمی دشوار است چرا که علامت های این بیماری را می شود به راحتی با بیماری های دیگر اشتباه تشخیص داد. در صورت داشتن هر یک از علامت های کم کاری تیروئید، بلافاصله باید با پزشک خود در میان بگذارید.

آزمایش خون برای اندازه گیری هورمون محرک تیروئید (TSH) روش اصلی تشخیص کم کاری تیروئید است. ممکن است پزشک برای شرایطی مانند بیماری هاشیموتو نیز آزمایش خون را انجام دهد. ممکن است معاینه تیروئید نیز بخشی از روند تشخیص بیماری تیروئیدی باشد که در مطب انجام می شود.

معالجه

روش درمان کم کاری تیروئید

در اکثر مواقع، درمان کم کاری تیروئید اینگونه است: جایگزین کردن میزان هورمونی که تیروئید بیمار دیگر ترشح نمی کند.

این نوع درمان احتیاج به دارو دارد و دارویی که برای این درمان به کار می رود، لووتیروکسین می باشد. مصرف این دارو به صورت خوراکی است و باعث می شود مقدار هورمون تیروئیدی را که بدن ترشح می کند افزایش دهد و سطح هورمون بدن بیمار را متعادل کند.

غالباً کم کاری تیروئید با تجویز همان مقدار هورمونی که تیروئید تولید نمی کند، درمان می شود. چنین درمانی در اغلب موارد دارویی است و یکی از دارو هایی که معمولاً برای این منظور تجویز می شود، لووتیروکسین است. مصرف این داروی خوراکی سطوح هورمون تیروئیدی را به حالت عادی برمی گرداند.

کم کاری تیروئید بیماری ای است که می شود آن را به راحتی کنترل کرد. با این وجود، بیمار باید به طور پیوسته مصرف دارو خود را قطع نکند تا مقدار هورمون های تیروئید را در بدن خود را تا پایان عمر عادی کند. و با مدیریت دقیق، و نوبت های منظم پزشکی با پزشک خود، مراقبت های بهداشتی را کنترل کند تا اطمینان حاصل کند از اینکه درمان به درستی انجام می شود، می تواند یک زندگی عادی و سالم را تجربه کند.

پیامد های عدم درمان کم کاری تیروئید

اگر به پزشکی حاذق مراجعه نکنید، تحت نظر نباشید و پیگیر درمان های کم کاری تیروئید نباشید، آن گاه این بیماری می تواند وضعیت پزشکی شما را جدی کند و خطراتی را به همراه داشته باشد و سلامت شما را تهدید کند. در صورت درمان نشدن این بیماری، علائم بیمار می تواند تشدید شود. شرح مختصری از این علائم اینگونه است: ایجاد مشکلات در سلامت روان، داشتن مشکلات تنفسی، ناتوانی در تنظیم دمای بدن، بروز مشکلات قلبی، ابتلا به گواتر یا همان بزرگ شدگی غده تیروئید.

وضعیت دیگری که بیمار مبتلا می شود به نام کما میکسدما می باشد. یک وضعیت جدی است که می تواند در شرایطی رخ دهد که بیمار کم کاری تیروئید خود را درمان نکرده باشد.

دوز دارو برای کم کاری تیروئید

معمولاً دوز داروی بیمار می تواند در طول زمان تغییراتی به همراه داشته باشد. در هر مقطعی از زندگی، شاید پزشک بیمار لازم بداند مقدار دارو را متغیر کند تا علائم او را تحت نظر بگیرد. معمولاً دوز داروی بیمار می تواند در طول زمان تغییراتی به همراه داشته باشد. در هر مقطعی از زندگی، شاید پزشک بیمار لازم بداند مقدار دارو را متغیر کند تا علائم او را تحت نظر بگیرد. دلیل این کار هم می تواند بخاطر بالا رفتن وزن یا پایین آمدن وزن بیمار باشد که اتفاق می افتد. باید در طول زندگی، سطح هورمون بیمار مرتبا توسط پزشک کنترل شود تا اطمینان حاصل کنید داروها به درستی اثر می کند.

پیشگیری

پیشگیری از بروز کم کاری تیروئید

این امر اجتناب ناپذیر است و از کم کاری تیروئید نمی توان پیشگیری کرد. بهترین راه حل برای جلوگیری از مبتلا شدن به این نوع بیماری، مراقبت است، مراقبت از علامت های کم کاری تیروئید. اگر به هر یک از علائم کم کاری تیروئید دچار شدید، بهترین کار این است که با پزشک خود صحبت کنید و مشورت لازم را برای مراقبت های بهداشتی بگیرید، تا با خیالی آسوده و تشخیص زود هنگام، درمان کم کاری تیروئید را شروع کنید، در نتیجه اینگونه با این بیماری درمان قابل کنترلی داشته باشید.

در شرایط کم کاری تیروئید

رژیم غذایی

بیشتر غذاهایی که حاوی ید می باشند در رژیم غذایی گنجانده می شود، درنتیجه نگرانی بابت رژیم غذایی نداشته باشید. ید یک ماده معدنی می باشد که به تیروئید شخص در تولید هورمون کمک شایانی می کند. اگر بدن شما سطح پایینی از هورمون تیروئید دارد، با رژیم غذایی ید دار، و خوردن غذاهای حاوی ید می شود سطح هورمون تیروئید را افزایش داد. و این خیلی کمک کننده است. تجویز داروی پزشک برای افزایش سطح هورمون ها هم اطمینان بخش ترین راه حل است. هیچ گونه رژیم غذایی جدیدی را بدون صلاحدید پزشک مصرف نکنید. مشورت با پزشک قبل از شروع یک رژیم غذایی جدید بسیار حائز اهمیت است خصوصا اگر کم کاری تیروئید دارید.

غذا هایی که حاوی مقادیر بالایی ید هستند عبارتند از: تخم مرغ، لبنیات، گوشت، مرغ و غذاهای دریایی، جلبک دریایی خوراکی و نمک ید دار.

با پزشک یا یک متخصص تغذیه برای تنظیم یک رژیم غذایی با برنامه منظم مشورت کنید. غذای شما سوخت و ساز بدن شما را تامین می کند. با یک برنامه غذایی مطمئن به همراه داروهای تجویزی طبق دستور پزشک معالج، سلامتی را به خود هدیه دهید تا بدنی سالم در طول زمان داشته باشید. بیماران مبتلا به کم کاری تیروئید هرگز مقدار زیادی ید مصرف نکنند چرا که این کار ممکن است متناقض باشد(خود متناقض

رفع خود به خود کم کاری تیروئید

گاهی وقتی کم کاری تیروئید خفیف است ممکن است فاقد علامت و یا علائم آن با گذشت زمان محو شوند. غالباً علائم کم کاری تیروئید مدت کوتاهی پس از شروع درمان برطرف می شوند. افرادی که سطوح پائینی از هورمون‌ های تیروئیدی دارند دچار کم‌کاری مادام‌العمر تیروئید هستند که باید با دارو و طی یک برنامه منظم مدیریت شود. مدیریت کم کاری تیروئید راحت است و تاثیر چندانی بر زندگی روزمره ندارد.

در خصوص نیاز به مشاوره و سوال ازآقای دکتر حجت ابراهیمی نیک متخصص و فلوشیپ فوق تخصصی رادیولوژی در مورد غده ی تیروئید می توانید از طریق چت واتساپ یا تماس با ما اقدام به ارسال پرونده ی پزشکی خود کنید.